Bhutan 4: Boeddhisme

Boeddhisme, je kan er niet omheen in Bhutan. Het hele land ontleent haar tradities en cultuur eraan. Meer dan driekwart van de bevolking is Boeddhistisch. En dat is te zien. Het beeld in iedere vallei wordt gedomineerd door de lokale Dzong. Een groot wit fort, dat dient als overheidsgebouw en klooster. Daarnaast zijn er de talloze kleinere kloosters en tempels. Sommigen druk bezocht, anderen met een enkele monnik als bewaker. Zelfs bij mensen thuis is het nadrukkelijk aanwezig. Als we even stoppen bij het huis van mijn chauffeur, laat hij vol trots een kamertje met altaar zien. Met de verschillende beelden en brandende kaarsjes is het net een kleine tempel.

Onderweg is er nog meer te zien. Op de heuveltoppen wapperen gebedsvlaggen, de gebeden erop worden door de wind verspreid. En er staan kleine witte stupa's om boze geesten in bedwang te houden. Water of wind zorgen dat de gebedsmolens erin automatisch ronddraaien. Terwijl we rijden maakt de chauffeur af en toe een slinger naar links. Midden op de weg staat een stupa of gebedsmuur, waar je volgens traditie links omheen moet. Hoe slecht dat stukje weg ook is. Het zijn niet alleen de gebouwen die je ziet. Overal zijn slenterende Monniken, in robijnrode gewaden, een normaal beeld op straat.

Ook in de gesprekken met mijn gids komt het Boeddhisme regelmatig terug. Terwijl we in een restaurant zitten ontstaat er een gesprek over de praktische kant ervan. Eén van de basisprincipes is dat we lijden omdat we verlangen naar wat we niet hebben. Ik vraag me af hoe het dan zit met het hebben van ambitie. M'n gids denkt even na en antwoordt: 'It's all about balance'. Ambitie hebben is helemaal niet verkeerd, maar het moet niet ten koste gaan van je familie of gezondheid. Hetzelfde geldt voor geld. We hebben het nodig om voor onszelf en anderen te zorgen. Het is alleen geen doel op zich, dan raken we uit balans.

We hebben het daarna over het 'wheel of life'. Een eeuwige cyclus van herboren worden. Afhankelijk van onze daden en karma, kan dat als dier zijn of als een god. Maar, zelfs de goden zijn niet vrij. Alleen wij mensen kunnen ontsnappen aan de eeuwige cyclus. Dat is verlichting. Voor mij is verlichting, afgezien van gloeilampen, nogal een vaag begrip. M'n gids twijfelt als ik vraag wat het precies is. Het is lastig te omschrijven, meer een gevoel. Zo'n 10 minuten later, als we het restaurant verlaten, stelt hij mij een vraag. 'What is happiness for you?' Ditmaal blijf ik het antwoord schuldig, maar de vraag blijft wel hangen.